The Report (2019)

Niks geen gortdroge praatfilm, maar een behendig en sluw gemaakte film van Amerikaanse makelij die een ongenuanceerde lofzang is op het zelfreinigende vermogen van de Amerikaanse democratie, enkel en alleen door de inzet en vastberadenheid van 1 individuele held, en hierbij weet te ontsnappen aan typisch Amerikaanse filmvalkuilen, zoals een romantisch liefdesdraadje in het weefsel van het hoofdverhaal, en met een aftiteling waarvan de vormgeving mij deed glimlachen. Ongenuanceerd? Zeker. De CIA wordt afgeschilderd als dé boosdoener die als grootmacht vecht tegen de eenzame engel in de persoon van Daniel Jones. Het geopperde dilemma - is alles geoorloofd om een volgende aanslag op Amerika te voorkomen? - doet geen filmkijker meer twijfelen. Alle sympathie ligt al snel bij de held die na jarenlang zwoegen een rapport schrijft van 7.000 pagina's dik dat natuurlijk uit de openbaarheid gehouden moet worden. . Er is niet veel fantasie voor nodig om te raden hoe dit afloopt. Lofzang? Zeker. Alle modder die de afgelopen jaren naar boven is gekomen als het gaat om racistisch optreden van politie, martelpraktijken van de CIA, wapenbezit van de Amerikaanse burger, etc. etc, al die modder wordt weggespoeld met het welriekende badschuim van het systeem dat het toch maar mooi mogelijk maakte om die modder naar boven te halen. Aldus creëert Amerika een vrijbrief voor onheus gedrag, mits de waarheid uiteindelijk maar boven tafel komt. Deze film is hiervan een wel heel geslaagd voorbeeld, waarnaar je geboeid kijkt en waarna je beseft dat je je mond moet spoelen.

Kon me niet echt raken, deze integere maar wal al te praterige weergave van wat nog niet zo lang geleden terecht een heikel thema was. Klinisch en afstandelijk, op het saaie af, misschien moet je ook in de USA wonen om de echte affiniteit met het onderwerp te voelen. Al met al: waar is Oliver Stone als je hem nodig hebt?, die had ongetwijfeld meer drive gecreëerd in deze film zonder hoogtepunten. Wel een intense rol van de alleskunner Driver, een megatalent waar we nog veel van gaan zien. Ook mevrouw Bening heeft een overtuigende bijrol, maar goede acteurs maken helaas nog geen goede film.

De waarheid is niet interessant. Iedereen met een klein beetje gezond verstand snapt dat martelen niet echt betrouwbare informatie oplevert. Maar in Amerika ligt dat natuurlijk anders, en zeker als het politiek allemaal wat gevoelig ligt en er de afgelopen jaar of twintig alles aan elkaar gelogen is om het verhaal van de politiek maar rond te krijgen. En dat is ook waar de film het bij mij niet redt - het is allemaal een tikje te mak, en waar het voor een Amerikaan misschien spannend en interessant is blijft het voor mij allemaal wat voor de hand liggend. Misschien ook omdat er al genoeg in de pers geweest is. En dat is eigenlijk best jammer, want dit soort bericht kan niet hard en vaak genoeg gebracht worden. Alle overheden wereldwijd zijn hun raison d'etre kwijt, zijn zoekende hoe ze verder moeten nu democratie steeds moeizamer en lastiger wordt. Dan zie ik in dit soort uitwas een duidelijk motief van wat in ieder geval wel nodig is - een ethiek die boven alles verheven moet zijn. Zoals we dat vroeger ooit geleerd hebben met de woorden 'eerlijk duurt het langst', bijvoorbeeld.